Terugtrekken, n.a.v. bezoek Galerie Nostheide, Duitsland

Jan van den Langenberg
2009

Tekst geschreven naar aanleiding van het project: Fortyone-Minutes (klik op de projectnaam om het project te bekijken)

---

Galerie Nostheide
26-28-29-09

Nu een paar dagen terug uit Duitsland moet ik het een en ander toevertrouwen aan het papier. Het is als het moeten leren leven zonder zekerheid en toch niet verlamd te raken door besluiteloosheid. Het geeft me inzicht en het besef dat mijn eigen leven niet zomaar verstrijkt. Morgen kunnen de zaken geheel anders liggen daarom zet ik ze nu even vast, ook tegen de vergetelheid. Het vocht trekt in alles, in de botten, maar ook de kern en het merg moeten het hier ontgelden. Ik, volledig bewust van al mijn impulsen, die elke minuut van de dag ervaar, laat alle beelden toe die het papier bestormen. Ze zijn volkomen onbekend op het moment van aanvang, maar ik kan de gisting voelen, proeven op het speeksel. Het heeft zich al genesteld het is alleen nog de vraag hoe het eruit zal zien. De diep innerlijke stem in mij loslaten om te spreken en te luisteren, om te kijken wat het worden zal.

Terugtrekken

Het vocht had zich inmiddels ook al in onze hoofden genesteld. Hoe hier tegenin te gaan.
We waren gewaarschuwd dat het in de wintermaanden onmogelijk was hier, werken die uit papier bestonden tentoon te stellen. Alles zou krullen, zelf foto’s op foom zouden van hun ondergrond los komen en de dikke achterplaten zouden kromtrekken. Dit hadden ze niet moeten zeggen, want wat is er nu mooier dan dat. Trage deformatie, een beeld wat zich terugtrekt, wat oprolt. Er ontspon zich een gedachte. A4 velletjes aan de muur met daarop het grit van een B-2 Stealth, waardoorheen zich de 'Zwarte Madonna van de Notre Dame van Le Puy met Kind' dringt. Een op zichzelf al bizarre voorstelling. Door elk velletje keurig met twee spelden aan de muur spijkeren, kan het vocht volledig zijn werk doen. Zou het daadwerkelijk vochtig genoeg zijn daar? Zouden de velletjes opkrullen, rolletjes worden aan de muur, en zo de Stealth met de Madonna aan het zicht onttrekken. Twee zwarte delta’s op elkaar, religie en oorlogstuig, de verlichting en de schaamte. Het vocht van de ruimte zou hier letterlijk de graadmeter worden en bepalen hoe het beeld zichzelf zou manifesteren.

Barnsteen

Het deed me weer zeer. Er was niets binnen deze galerie wat me raakte, of maar een enkele snaar deed opklinken. De melancholie greep me naar de keel, wat deed ik hier.
Bij de tweede rondgang, waar we de plekken op de vloer ontstaan door de olie van de drukpersen, restanten van de oude voorheen drukkerij aan het fotograferen waren, viel mijn oog op een plakkaat. Het liet zich aanzien als een stroperige half transparante korst, met een oppervlakte van ongeveer vier bij vier meter. De randen waren slecht afgewerkt, maar dit paste perfect in deze omgeving. Een mooi ding dacht ik deze restauratie, wat zich liet aanzien als een dikke plaat barnsteen. Ik maakte er grapjes over, die naar gelang ik er over na dacht, serieuze trekjes begonnen aan te nemen. Al gauw keek ik in een oneindig universum waar ik even onze Stealth in zag opdoemen.
De B-2 bomber als een nietig klein silhouet, een plakstikker doorboord door een elektriciteitgeleider die direct in verbinding staat met de accu, siert hier op deze plek dat universum. Het tikken van de accu, het pompen van energie, stroom uitstotend voor alles dat wil ontvangen.
Zou dit het begin en einde kunnen betekenen van de Stealth. Startpunt en finish ervan aan een draad die de gehele ruimte omarmt, of juist buitensluit. Een schrikdraad hoog boven in de ruimte gemonteerd net onder het plafond dwingt hier onopvallend zijn autonomie af. Het is aan de kijker, binnen dit subtiele varhaal, zijn eigen positie te bepalen.

Hangend Fantoom

Tijdens het terugkijken van het filmpje, opgenomen in de bunker van Venlo, waar iemand of iets door een zwart doek heen wil dringen, een soort van opstanding, ontstond het gevoel dit doek alsnog daadwerkelijk te doorboren. Er een gat in te maken of misschien beter nog de Stealth er uit te bevrijden, hem los te knippen uit zijn oorsprong, het onmetelijke zwart. Hij zou zomaar onze wereld binnen kunnen vliegen en ergens neerstrijken om een winterslaap te houden. Een soort van parkeren in een hangaar. Kijken of hij ongezien de Duitse grens kan passeren en zich kan nestelen tegen een muur in de galerie van “Nostheide-Eÿcke”.
Aan de uiteinde van zijn vleugels zou hij kunnen komen te hangen, op de plek waar vleermuizen hun klauwtjes hebben zitten. Het fantoom de Stealth, neemt de houding aan van een ander fantoom, de vleermuis. Zo ontstaat hier verhulling, door het loslaten van de vorm wat herkenning voorkomt.
Gevoelig voor energie, zal hij gebruik maken van de geleiders ergens in de galerie aan de muur bevestigd. Hoe puur en onaantastbaar zal hij hangen daar. Geheel in zijn niet-vorm teruggetrokken. Waartoe zal hij ons tijdens het ontwaken oproepen?


---

Terug naar teksten