Dendrologie
Artikel Volkskrant over platanen in de Amsterdamse Lomanstraat
De platanen in de Amsterdamse Lomanstraat raken elkaar bij de top. De bomen zijn scheef gegroeid in hun hang naar zonlicht. Door de hoge behuizing hebben de bomen zich van de bebouwing ’afgewend’ en is een door bomen overdekte straat ontstaan. Om ze te beschermen overweegt de gemeente om beperkingen op te leggen aan het vrachtverkeer in deze straat.
---
Brief van Jan van den Langenberg aan Wolfgang Krause
Beste Wolfgang,
De ruimte, "galerie O-zwei" te Berlijn, zal ter voorbereiding voor de tentoonstelling geheel worden ontruimd. De ruimte wordt compleet leeg en volledig zuiver opgeleverd. Geen tafels, geen bureaus, geen apparatuur, niets is in de ruimte meer aanwezig. Resteert de fysieke afbakening van de ruimte.
De boom is geveld, de voorpui van de gallerie verwijderd. De plataan met een lier de gallerie binnen gesleept: de installatie.
Takken, te breed voor binnen, worden buiten noodzakelijkerwijs afgezaagd. Later wordt ook dit materiaal in de gallerie gelegd. Het maakt deel uit van de boom en blijft dus binnen de ruimte.
De sporen van de verplaatsing, rituele littekens sieren de ruimte. De boom verplaatst, de gevel wordt gedicht. Een grens overschreden, de boom is vanaf dat moment kunst. De plataan ontdaan van zijn culturele natuurlijkheid. Cultuur blijft.
Wanneer de boom tot rust is gekomen, worden daarin zes monitoren geïnstalleerd. De witwassing van de boom vangt aan. Hij wordt door mij persoonlijk bestrooid, bezeefd met
wit zeeppoeder. Een rituele reiniging of een poging tot witwassing? Ik neem afstand tot wat hij was. Ik neem hem tot mij, als object waar hij toe verworden is.
De ruimte gevuld met zeeppoeder. Poederdeeltjes dalen neer, besterven, pas na een dag kan de verpakking van de video-apparatuur worden verwijderd.
De monitoren verbeelden de ingewijde auteurs, de buurtbewoner, de sjamaan en het vallen van de boom. De auteurs bepalen zelf de locatie waarop zij tijdens de tentoonstelling simultaan hun vertelling doen.
Tijdens het lopen van de videoband zal telkens na één minuut het beeld van het scherm wegvallen. De sprekers maken hun zin af en verdwijnen. Het wordt zo langzaam stil in de ruimte. In deze omgeving verschijnt plotsklaps de boom op alle zes de schermen en valt. De boom ligt en verdwijnt van het scherm zoals de sprekers verdwenen zijn. De sprekers verschijnen weer en zetten hun verhaal voort. Gedurende de vertelling valt de boom zes maal.
Waarden, exact relativerende materialistisch ideologische natuurwetenschappelijke filosofische angst en opportunisme. Gemene individuele sociale sentimentele algehele waarde zal in mijn beeld aanwezig zijn.
Het zal zich wijzen.
De plaats in de tijd.
De aspecten van het werk zullen als een morfogenetisch veld, gelijktijdig naast elkaar optrekken en plaatsvinden.
Maart 1995
Jan van den Langenberg
---
Tekst over de Plataan geschreven voor de tentoonstelling
Platanus X hybrida
De Plataan wordt bij ons veel in steden aangeplant, omdat het een van de weinige bomen is die geen last heeft van de vervuilde lucht. Zijn glanzende bladeren worden door de regen weer schoongespoeld en de schors laat geregeld in grote plakkaten los, wat voorkomt dat de ademporiën in de bast met roetdeeltjes verstopt raken. De Plataan is een bastaard tussen de Westerse of Amerikaanse Plataan (P. occidentalis) en de Oosterse Plataan (P. orientalis). De soort werd in 1670 voor het eerst beschreven aan de hand van een exemplaar in de hortus botanicus van Oxford. Vermoedelijk was dit afkomstig van John Tradescant de Jongere (1608-1662), hovenier van Karel I. Tradescants vader had een kwekerij opgezet en hierin kwamen de Oosterse en de Westerse Plataan voor. De omstandigheden voor een kruising waren dus aanwezig. In onze streken ziet men deze oorspronkelijke soorten zelden, omdat ze hier niet winterhard zijn.
De Plataan vraagt een vruchtbare, vochtige grond. Hij groeit snel en vormt op den duur een forse stam, die van onderen veel dikker is dan bovenaan. Het hout lijkt op beukehout; het is licht, met een fraaie, fijne nerf.
Platanus X horizontalis
---