Mannen met Gaten gevuld
Tekst geschreven naar aanleiding van een veblijf in Polen, welke heeft geleid tot deze presentatie in Het Grafisch Atelier 's-Hertogenbosch:
---
"Ik heb de bescherming van mijn atelier verlaten en ben naar de marktplaats teruggekeerd. "
De snelle ontwikkeling van kunstenaarsinitiatieven over de gehele wereld is een belangrijk element en instrument in deze tijd.
In Piotrków Trybunalski zijn kunstenaars en intellectuelen met ervaring op velerlei gebied en vanuit diverse culturen uitgenodigd om op genoemde plek in Polen deze ervaringen uit te wisselen, verder te ontwikkelen en in situ werk en projecten te realiseren.
Een uitnodiging tot uitwisseling als deze staat daarom ook niet op zichzelf maar wordt, van binnen naar buiten en andersom, over lands- en tijdsgrenzen heen, uitgedragen.
Gelijk de netwerken van moderne musea en kunstenaarsinitiatieven, dragen de genodigden hun informatie over de nationale en culturele grenzen.
Valt aan het eind van de 20e eeuw het leven van de mens op meerdere wijzen te kenmerken, enerzijds door het 'beleven' van nomadisme en globalisering, anderzijds door het 'aannemen' van meerdere identiteiten en/of culturen (zgn. "hyphenated identities"), boven dit alles behoren de reizende kunstenaars tot de familie der transculturele boodschappers.
Het ligt dan ook in hun natuur besloten de codes van mobiliteit en tijdelijkheid over grenzen heen te beproeven en daarbij gebruik te maken van nieuwe gereedschappen zoals bv. het Internet. Door zoveel mogelijk informatie te verzamelen en op te slaan in het geheugen van de computer ontstaat een andere gelaagdheid; door deze informatie opnieuw te combineren en samen te stellen komen andere beeldlijnen en -velden tot stand en worden vooraf opgeworpen en reeds bestaande grenzen diffuus.
Het nomadisme van kunstenaars in deze betreft een geconcentreerde en experimentele actie van in- en verwisseling van plaats, waarbij de ziel behouden blijft; er(ginds) wordt ontdekt, waargenomen, gerealiseerd en misschien zelfs omgebogen. Aanwezigheid alleen al zorgt voor een subtiele roering in enigerlei samenstelling; voorwaarden hierbij zijn openheid, ruimte voor verschillen en de gelegenheid om vooropgestelde waarden en waardeoordelen tegen het licht te houden.
Het reizen van de nomaden verloopt langs verschillende paden: naast de fysieke overbrugging tussen hier en daar ligt de nadruk op het afdalen binnen de eigen intensiteit, de omgeving verandert van vorm, elke microseconde is gevuld met een eindeloze maalstroom van beelden; hoe stil moet men zitten om te kunnen zien of hoe snel moet men bewegen om van dwingende en opgelegde codes van de systematiek bevrijd te worden.
De werkelijkheid is altijd een sublimatie; niemand staat (nog) naakt oog in oog met het andere en/of de ander, het verleden geeft op creatieve maar ook bepalende wijze vorm aan ons kijken, de veilige genadeloosheid der traditie.
Gelukkig veilig ook, want wie is in staat de waarachtige aanblik van zichzelf en zijn omgeving te ervaren?
Religie, wetenschap en kunst zijn instrumenten die alles en iedereen uit de blote gegevenheid verheffen en ons mensen beelden en ideeën verschaffen over die betreffende werkelijkheid. In Piotrków Trybunalski nu bepaalt de beeldende kunst de invalshoek in het uitwisselingsproces en bekleedt haar centrale positie. Hierin zal het een queeste zijn naar het gebruik van de aanwezige beelden en metaforen, de verschillen en de overeenkomsten.
Ik heb daar geleefd als een verzamelaar, een continue gast, op zoek naar het andere, naar de dingen die spontaan aan kwamen waaien en later zwaar bevochten zijn. Ook het ogenschijnlijke minimale, het kleine, juist die verschillen vragen om conditie.
Al deze informatie, al deze losgeweekte beelden uit Polen, heb ik met me mee terug naar Nederland gedragen. Hier zullen zij, weg uit de hectiek, de tijd krijgen om in alle rust uit te groeien. Materialen van hier en daar zullen zich mengen, verschillen versmelten of zich juist duiden. Het “Grafisch Atelier” ’s-Hertogenbosch vroeg me verslag te doen van deze, voor mij belangrijke ervaring in Polen. Ik heb daar met veel genoegen gebruik van gemaakt.
juni 1997, Jan van den Langenberg/Leidi Haaijer